Finişer
Finişer, otoyollarda, köprülerde, otoparklarda ve benzeri yerlerde asfalt döşemek için kullanılan bir inşaat ekipmanıdır. Finişer makinesinin özelliğine bağlı olarak değişmekle birlikte zemine de eğim verilmesi mümkündür. Finişerler, lastik tekerlekli ve paletli olmak üzere 2 çeşitte bulunur.
Finişerler, iki ana üniteden meydana gelir. Bu üniteler traktör ünitesi ve yüzer tabla olarak adlandırılır. Lastik tekerlekli finişerler nakliye açısından oldukça avantajlıdır. İki ya da dört tekerlek çekişli olabilirler. Yüksek sürüş hızları sayesinde çalışma sahası içinde olduğu gibi ana yolları da kullanarak diğer çalışma sahalarına kolaylıkla hareket edebilirler. Özellikle sert zeminli ve dar serim genişliğindeki işlerde tercih edilirler. Fakat gevşek zeminlerde tekerlek patinaj yapabilir ve yokuştan oluşan çalışma alanlarında bu problemle sık sık karşılaşıldığı için paletli finişer bu zeminlerde daha yaygın kullanılır. Paletli finişerlerin ise çekiş güçleri özellikle gevşek zeminlerde işleri oldukça kolaylaştırır. Geniş alandaki serimlere ihtiyaç duyulduğunda da paletli finişer kullanılır. Modeline göre değişmekle beraber 12-13 metre serim genişliğine kadar ulaşabilirler
Finişerler asfaltı düz bir şekilde serer ve bir rulo ile sıkıştırılmadan önce daha küçük bir sıkıştırma sağlar. Asfalt, bir damperli kamyondan veya bir malzeme transfer ünitesinden finişerin haznesine eklenir. Ardından huniden burguya asfalt konveyör ile taşınır. Helezon tarafından şapın önüne bir malzeme yığını yerleştirilir. Tabla, içerik istifini alır ve yol genişliğine yayarak ilk sıkıştırmayı sağlar. Tabla ünitesi, asfalt gibi karışımların belirli bir seviyede ve eğimde, ön sıkıştırma yapılması ile birlikte serilmesini sağlar. İstenilen seviye ve eğimin verilebilmesi için kot ve eğim seviyelemeleri kullanılmaktadır.
Finişer, şapın arkasından düzgün ve pürüzsüz bir yüzey sağlamalıdır. Pürüzsüz bir yüzey sağlamak için şap kullanılır. Tablanın hareket açısı, tablanın ağırlığı ve titreşimi, malzeme başlığı ve çekme kuvveti dahil olmak üzere çeşitli değişkenler de tablanın yüksekliğini etkiler. Otomatik tabla kontrolleri, genellikle bir eğim sensöründen toplanan bilgilerden tablanın hücum açısını düzenleyen modern yol finişerlerinin son derecesinin yükseklik ayarlamalarına uyum sağlamak için kullanılır. Bitmiş kaplamanın eğimini, tepesini veya süper yüksekliğini düzeltmek için ek kontroller kullanılır. Düzgün bir yüzeye sahip olmak için finişer sabit bir hızda devam etmeli ve şap önünde tutarlı bir malzeme istiflemesi sağlanmalıdır. Malzeme istifleme veya finişer hızının artırılması, tablanın yükselmesine neden olarak daha fazla asfalt oluşmasına ve dolayısıyla daha kalın bir asfalt matı ve pürüzlü bir son yüzeye neden olabilir. Ayrıca, malzemenin azalması veya hızın düşmesi nedeniyle şap çökebilir ve mat daha ince olabilir.
Genişlik ve hidrolik açılabilir özellikte olmak üzere tablalar iki tiptir. Sabit tablaların serme genişliği ancak tabla parçaları monte edilerek artırılabilir. Serme genişliğinin sürekli olarak değişmesi gereken çalışmalarda bu işlem çok zor ve zaman kaybı yaratan bir uygulamadır. Dolayısıyla serme genişliği sabit ve aynı zamanda büyük çaplı projelerde tercih edilme eğilimleri daha yüksektir. Bunun yerine ise hidrolik açılabilir tablalar kullanım kolaylığı ve esnekliği sebebiyle daha çok tercih edilmektedir. Serim esnasında sadece bir düğme yardımıyla serim genişliğini artırıp azaltmak çok büyük uygulama kolaylıklarını da beraberinde getirmektedir.
Sıkıştırma sağlamak için ön tablalarda birbirinden farklı sistemler kullanılır. Bıçaklı, vibrasyonlu tablalar, bıçak ve vibrasyonun birlikte kullanıldığı tablalar ve yüksek sıkıştırmalı tablalar bu sistemleri oluştururlar. Bıçaklı tablaların iki farklı bıçak çalışma sistemi vardır. Birincisi yukarı aşağı dikey olarak çalışan bıçaklardan oluşurken, dairesel hareketle çalışan bıçaklar diğer çalışma sistemini oluşturur. Dairesel çalışan bıçaklar yüzey çatlaklarını en aza indirmek ve daha pürüzsüz bir yüzey yaratmak amacıyla tasarlanmıştır ve bu özellikleri ile aşınma tabakalarında ideal olarak çalışırlar. Dikey çalışan bıçak sistemi daha geleneksel ve eski bir yöntemdir. Bu bıçak sistemleri tabla altına malzemeleri iterek yüzey pürüzsüzlüğü ve serim kalitesinin artırılmasını sağlarlar.
Bıçaklı tablaların aksine, vibrasyonlu tablalar, karışımı hareketli alt plakanın bütünü ile birlikte sıkıştırır. Geniş sıkıştırma alanı sayesinde daha hızlı serim gerçekleşir. Ayrıca, daha düşük bir ön sıkıştırma oluşturulur. Bıçak ve vibrasyon tablalarının birlikte kullanılmasıyla betonun ham maddelerini oluşturan kum ve çakıl karışımının tanelerine en az zararı vererek, ihtiyaca en iyi cevap veren ön sıkışmayı sağladığından en çok tercih edilen tabla türü bıçaklı ve vibrasyonlu tablalardır. Finişerlerde tabla seçimi, kullanılacağı ülkenin ritüellerine göre değişkenlik gösterebilmektedir. Amerika gibi ülkelerde çok hızlı serim yapılması isteği ile sadece vibrasyonlu tablalar tercih edilir. Buna karşılık Avrupa ülkelerinde ve Türkiye'de bıçak ve vibrasyonun birlikte kullanıldığı tablalar daha çok talep görmektedir.